Kapitanat Żeglugi Mazurskiej w Mikołajkach (fot. W.M. Darski)

Mikołajki powstały z połączenia trzech osad rybackich: wsi zwanej Koniec i wsi Nickelsdorf oraz oddzielonej wodą wsi Kozłowo. Do chwili zbudowania pierwszego mostu w 1516 r. do Kozłowa przepływano łodziami. Miasteczko, rozłożone malowniczo po obu stronach wąskiej cieśniny między jeziorami: Tałty i Mikołajskim, z ostrą wieżycą ewangelickiego kościoła, górującą ponad wodno-lądowym pejzażem, było przez wieki kwintesencją mazurskości. Już za czasów krzyżackich funkcjonował tutaj folwark rybacki. Przy moście drogowym pływa w wodzie podobizna wielkiej ryby w koronie. Legenda głosi, że mikołajscy rybacy złowili ogromnego „króla sielaw”, który w podzięce za wypuszczenie obiecał im obfite połowy. Bardziej prawdopodobnym jest, że podobizna wielkiej sielawy, pływająca w Jeziorze Mikołajskim, jest błagalnym echem wielkiej rybiej zarazy z 1710 r., w wyniku której padł prawie cały narybek w okolicznych jeziorach. „Król sielaw” widnieje też na tarczy herbowej Mikołajek.

„Król sielaw” pływający pod mostem drogowym (fot. W.M. Darski)

Współczesne Mikołajki to chyba najbardziej znany kurort mazurski, ścigający się o miano stolicy Wielkich Jezior Mazurskich z o wiele większym Giżyckiem. Latem w mikołajskich portach, na ulicach i nabrzeżach nad Jeziorem Mikołajskim panuje niebywały ruch, a pod mostami roi się istna wodna autostrada. Niespełna czterotysięczne Mikołajki mają największe nasycenie hotelami i pensjonatami na Mazurach, zaś latem ilość ludzi w miasteczku zwiększa się kilkudziesięciokrotnie. Spacerując nadbrzeżną promenadą, przy której znajduje się przystań Żeglugi Mazurskiej, wzdłuż wschodniego brzegu Jeziora Mikołajskiego, można napawać się owym letnim klimatem mazurskiego kurortu. Poszukiwacze śladów mazurskiej historii również znajdą w Mikołajkach coś dla siebie. W centrum zachował się układ dawnego ryneczku (obecnie Plac Wolności) ze starą zabudową we wschodniej i południowej pierzei.

Promenada i przystanie wzdłuż wschodniego brzegu Jeziora Mikołajskiego (fot. W.M. Darski)

Zabytkowe kamieniczki przy ul. Kajki (fot. W.M. Darski)

Idąc wzdłuż ul. Kajki napotkać można stare, dziewiętnastowieczne chatynki rybackie, zaś przy ul. Dybowskiej znajduje się jedyny zachowany nad Wielkimi Jeziorami kirkut – pamiątka po niewielkiej społeczności mikołajskich Żydów. Niewielu letnich gości zwraca uwagę na mikołajskie pozostałości niemieckiej architektury militarnej – dwa dwukondygnacyjne blokhauzy dla karabinów maszynowych, które przed I wojną światową zbudowano po zachodniej stronie mostu drogowego. Również zachodni przyczółek mostu kolejowego został zabezpieczony budowlami fortyfikacyjnymi.

Macewa z mikołajskiego kirkutu (fot. W.M. Darski)

Mikołajkami mógłby się zainteresować Bogusław Wołoszański, gdyż z okolicami miasteczka związane są pewne tajemnice z okresu II wojny światowej. W folwarku Dybowo na półwyspie Dybowski Róg utworzona została w 1943 r. placówka Abwehry o kryptonimie „Walli”, zajmująca się wywiadem gospodarczym na froncie wschodnim. Był to specjalny obóz (Sonderlager Dommelhof), na terenie którego kilkudziesięciu wyselekcjonowanych jeńców radzieckich opracowywało informacje o nowym sprzęcie wojennym i przemyśle zbrojeniowym ZSRR. Istnieją niesprawdzone pogłoski, iż w Dybowie przesłuchiwano wziętego do niewoli syna Stalina – Jakowa Dżugaszwili. Jeśli kogo interesuje bliżej mazurska historia, powinien również odwiedzić Muzeum Reformacji Polskiej przy Placu Kościelnym, które eksponuje nie tylko ewangelickie starodruki, ale także dokumenty i zdjęcia dawnych Mikołajek.

Panorama miasteczka z Jeziora Mikołajskiego (fot. W.M. Darski)

W Mikołajkach działa Stacja Hydrobiologiczna Centrum Badań Ekologicznych PAN oraz Stacja Hydrologiczno-Meteorologiczna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej, która 28 kwietnia 1986 – dwa dni po katastrofie reaktora w Czernobylu, co było ukrywane przez radzieckie władze – jako pierwsza wykryła skokowy wzrost promieniowania w Polsce. Inna katastrofa przydarzyła się 21 sierpnia 2007 r. – nagły poryw wiatru, zwanego przez niektórych „białym szkwałem”, przetoczył się przez Wielkie Jeziora Mazurskie. Na Jeziorze Mikołajskim wiatr osiągał prędkość 130 km/h i piętrzył dwumetrowe fale. Wiele łódek zostało wywróconych, a zacumowane przy portowych kejach były wyrzucane przez fale i wiatr wprost na brzeg. Dwunastu żeglarzy nie powróciło tego dnia do portów. Ich pamięć czci kamienny obelisk przy kościele pod wezwaniem Matki Boskiej Różańcowej, zawierający w inskrypcji fragment modlitwy bretońskich rybaków: Strzeż mnie, Panie Boże, moja łódź jest taka mała, a morze takie wielkie. Obok kamienia stoi krzyż zbudowany z elementów połamanego masztu. Natomiast czterdziestometrowa wieża innej mikołajskiej świątyni – kościoła pod wezwaniem św. Mikołaja – pełni rolę punktu widokowego, z którego można podziwiać panoramę miasteczka i okolicznych jezior.

PRZYSTAŃ MIKOŁAJKI

Plac Wolności 15, 11-730 Mikołajki
tel./fax. 87 421 61 02
e-mail: portmikolajki@zeglugamazurska.com.pl

Dyspozytor Przystani – Dorota Olszewska
kom. 601 196 702

Cennik biletów na rejsy statkami „Żeglugi Mazurskiej” z przystani w Mikołajkach

Sezon turystyczny 2024